Από την Ήπειρο μέχρι την Κρήτη, ταξιδεύουμε σε χωριά - φαντάσματα που εγκαταλείφθηκαν και ερήμωσαν εδώ και πολλά χρόνια. To καθένα από αυτά έχει τη δική του ιστορία να μας διηγηθεί
Έρημα πέτρινα σοκάκια, εκκλησίες πνιγμένες στην πυκνή βλάστηση, μισογκρεμισμένα σπίτια, τοπία απόκοσμα αλλά και γοητευτικά. Κάποια από αυτά τα χωριά εγκαταλείφθηκαν εξαιτίας φυσικών καταστροφών κι άλλα αφέθηκαν στην παρακμή και ερήμωσαν όταν έφυγαν οι κάτοικοί τους. Μια επίσκεψη σε αυτά τα μέρη είναι μια εμπειρία που δεν μοιάζει με καμία άλλη.
Γνωρίζατε ότι υπάρχει χωριό που ερήμωσε για ένα... κουδούνι κατσίκας; Πού βρίσκεται το ερειπωμένο χωριό που χτίστηκε στα πρότυπα των δασικών χωριών των Ιταλικών Άλπεων; Πάμε να γνωρίσουμε μερικά εγκαταλελειμμένα - και άγνωστα στους περισσότερους - χωριά «φαντάσματα» σε όλη την Ελλάδα.
Παλιά Πλαγιά, Αιτωλοακαρνανία
Το παλιό χωριό Πλαγιά βρίσκεται απέναντι από τη Λευκάδα, στην Αιτωλοακαρνανία, στη βορειοδυτική πλευρά του Ξηρομέρου, σε απόσταση περίπου 25 χλμ. από τη Βόνιτσα. Το σκηνικό που αντικρίζει ο επισκέπτης αποτελείται από μισογκρεμισμένα πέτρινα σπίτια, δύο παλιές εκκλησίες και την κεντρική βρύση, απομεινάρια μιας άλλης εποχής που μαρτυρούν πως κάποτε το χωριό αυτό έσφυζε από ζωή. Το χωριό εγκαταλείφθηκε μετά από τον σεισμό του 1966 και τις κατολισθήσεις. Το μέγεθος του σεισμού ήταν 5,8 ρίχτερ και έπληξε την περιοχή στις 29 Οκτωβρίου. Οι κάτοικοι της Πλαγιάς μετεγκαταστάθηκαν στο νέο χωριό, τη Νέα Πλαγιά. Η φύση της περιοχής είναι ιδιαίτερα όμορφη, ειδικά την άνοιξη. Πουρνάρια, ρουπάκια, συκιές και πολλές αμυγδαλιές βρίσκονται σκόρπια ανάμεσα στα ερείπια. Δυτικά του χωριού, σε βορειοδυτική πλαγιά του όρους Στέρνας, βρίσκεται η ερειπωμένη Μονή Κοίμησης της Θεοτόκου, ενώ στην κορυφή του βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος της Στέρνας.
Παλιά Σαγιάδα, Θεσπρωτία
Η Σαγιάδα είναι ένα γραφικό και ήσυχο ψαροχώρ της Θεσπρωτίας, στο δυτικότερο σημείο της ηπειρωτικής Ελλάδας. Το παλιό, ερειπωμένο χωριό, χτισμένο στην πλαγιά του βουνού, κάηκε από τους Γερμανούς το 1943. Παρά την εγκατάλειψη, στον οικισμό ο επισκέπτης θα δει αξιόλογα δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Πλακόστρωτα δρομάκια κοσμούν το χωριό που αποτελείται από πολλά παλιά αρχοντικά και καταλήγουν στην κεντρική πλατεία όπου υπάρχει μια παλιά βρύση με την ονομασία «Πιάδι» και η γραφική εκκλησία του Άγιου Γεώργιου. Από εδώ, η θέα προς τη Σαγιάδα είναι υπέροχη. Η μετάβαση στο παλιό χωριό μπορεί να γίνει με αυτοκίνητο μέχρι ενός σημείου και από εκεί και πέρα προτείνεται πεζοπορία.
Γάβρος, Καστοριά
Στη Δυτική Μακεδονία, λίγα χιλιόμετρα βόρεια της πόλης της Καστοριάς, βρίσκονται τα Κορέστεια ή «πλίνθινα χωριά», ένα ιστορικό σύμπλεγμα χωριών που παρουσιάζουν εξαιρετικό αρχιτεκτονικό και πολιτισμικό ενδιαφέρον χάρη στα πλινθόκτιστα σπίτια τους με το χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα. Τα σπίτια αυτά κατασκευάζονταν από μάστορες στο πρώτο μισό του περασμένου αιώνα με λάσπη από κοκκινόχωμα, νερό και άχυρο. Σήμερα, τα περισσότερα χωριά είναι εγκαταλελειμμένα και μισογκρεμισμένα. Ο Γάβρος είναι ένα από αυτά τα χωριά, που συναντά κανείς στον οδικό άξονα που συνδέει την Καστοριά με τις Πρέσπες. Τα ξεχασμένα στον χρόνο, βαθυκόκκινα ερείπια, με τα ατελείωτα δάση οξιάς να τα περιβάλλουν, συνθέτουν ένα μοναδικό κινηματογραφικό τοπίο. Το χωριό πήρε το όνομά του από το ομώνυμο δέντρο των δασών της Σαρακίνας (ακόμη πιο παλιά λεγόταν Γαβρέσι). Ο Γάβρος ερημώθηκε μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου, με τους κατοίκους του να ξενιτεύονται στον Καναδά και την Αυστραλία. Όσοι απέμειναν αναγκάστηκαν να το εγκαταλείψουν και να μετοικήσουν στο νέο χωριό της Κορέστειας.
Ζέρμα, Ιωάννινα
Τα Μαστοροχώρια, μια ομάδα ορεινών οικισμών στο βορειοανατολικό άκρο του νομού Ιωαννίνων, ανάμεσα στο Γράμμο και το Σμόλικα, είναι ο τόπος των ξακουστών μαστόρων της πέτρας, που ταξίδεψαν σε όλο τον κόσμο αφήνοντας πίσω τους πέτρινα αριστουργήματα. Κάποια χωριά κατοικούνται μέχρι σήμερα και αποτελούν εξαιρετικά δείγματα αρχιτεκτονικής, ενώ άλλα έχουν εγκαταλειφθεί. Ένας από τους ερειπωμένους οικισμούς της περιοχής είναι το χωριό Ζέρμα, το οποίο είναι χτισμένο σε μια απότομη πλαγιά. Οι κάτοικοί του το εγκατέλειψαν στα τέλη της δεκαετίας του ’70, μετά από επικίνδυνες κατολισθήσεις που σημειώθηκαν στην περιοχή και μεταφέρθηκαν στην απέναντι πλαγιά, όπου δημιούργησαν τη Νέα Ζέρμα, με το όνομα Πλαγιά. Τα σημάδια από τις κατολισθήσεις παραμένουν ορατά μέχρι και σήμερα, με τεράστιους βράχους να έχουν αποκολληθεί από το βουνό και να έχουν σφηνωθεί στις ρεματιές γύρω από το χωριό.
Ελεούσα, Ρόδος
Κοντά στο χωριό Ελεούσα της Ρόδου, στους κατάφυτους πρόποδες του βουνού Προφήτης Ηλίας, θα συναντήσετε ένα χωριό-φάντασμα. Το έφτιαξαν οι Ιταλοί (Campochiaro ήταν το αρχικό όνομά του) και εγκατέστησαν εκεί υλοτόμους από τη Βόρειο Ιταλία. Βρίσκεται σε υψόμετρο 270 μέτρων και χτίστηκε στα πρότυπα των δασικών χωριών των Ιταλικών Άλπεων. Όταν οι Ιταλοί αποχώρησαν το 1947, το χωριό ερήμωσε. Στο χωριό, που σήμερα ονομάζεται Αγία Ελεούσα, θα δείτε επιβλητικά εγκαταλελειμμένα κτήρια. Το μεγαλύτερο, με τις καμάρες και τα καμπυλωτά μικρά μπαλκόνια, ήταν η αγορά. Λίγα μέτρα μετά την πλατεία, υπάρχει μια μεγάλη στρογγυλή υδατοδεξαμενή, όπου επιβιώνει το γκιζάνι, ένα μικρό ψάρι του γλυκού νερού που ζει μόνο στη Ρόδο και απειλείται με εξαφάνιση.
Αράδαινα Σφακίων, Χανιά
Τρία χιλιόμετρα δυτικά από το χωριό Ανώπολη στα Σφακιά της Κρήτης, βρίσκεται το εγκαταλελειμμένο χωριό Αράδαινα. Τη δεκαετία του ’50, το χωριό ερήμωσε, με τους κατοίκους να φεύγουν για άλλα μέρη της Κρήτης, ειδικά για τα Σφακιά. Όσο για το λόγο ερήμωσής του, η πιο γνωστή γνωστή ιστορία έχει να κάνει με το κουδούνι μιας κατσίκας και μια... βεντέτα! Σύμφωνα με αυτή την ιστορία, ένα μικρό αγόρι που έμενε στο χωριό βρήκε το κουδούνι μίας κατσίκας και αρνήθηκε να το δώσει στον ιδιοκτήτη του. Εκείνος τότε πήγε στο σπίτι του μικρού να το ζητήσει και κουβέντα την κουβέντα το κακό έγινε. Λέγεται πως αυτή η βεντέτα άφησε πίσω της επτά νεκρούς και μετά από αυτό οι κάτοικοι έφυγαν από το χωριό για να μη συνεχιστεί το κακό. Σήμερα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως χωριό φάντασμα. Αρκετοί τουρίστες επισκέπτονται το μέρος για να διασχίσουν το ομώνυμο φαράγγι αλλά και για να κάνουν bungee jumping από τη γέφυρα λίγο πριν το χωριό.
Καλάμι, Ηράκλειο
Περίπου 80 χιλιόμετρα ανατολικά του Ηρακλείου, κοντά στην Άνω Βιάννο, μέσα σε ένα πολύ όμορφο τοπίο με πυκνή βλάστηση, υπάρχει ένα εγκαταλελειμμένο χωριό όπου μπορείς να δεις ερειπωμένα σπίτια με ανοιχτές πόρτες και παράθυρα, προσωπικά αντικείμενα στα πατώματα, πιάτα και ποτήρια στις θήκες τους. Σαν να το εγκατέλειψαν οι κάτοικοί του μέσα σε μια νύχτα! Πρόκειται για το χωριό Καλάμι, που πριν από μερικές δεκαετίες έσφυζε από ζωή. Το Καλάμι είχε περίπου 600 κατοίκους πριν αρχίσει η ερημοποίηση του στα μέσα της δεκαετίας του ’70, όταν οι κάτοικοί του κατέβηκαν σταδιακά προς τα νότια παράλια, αναζητώντας μια καλύτερη τύχη.
