Λουσμένη από το φως του Αιγαίου η Φολέγανδρος, που πήρε το όνομά της από το γιο του Μίνωα Φολέγανδρο, μαγεύει τον επισκέπτη με τις ξεχωριστές της παραλίες, τα κρυστάλλινα νερά αλλά και την ανόθευτη αρχιτεκτονική των οικισμών της.
Η Χώρα του νησιού, χτισμένη στα 200 μέτρα από τη στάθμη της θάλασσας, απλώνεται μέσα και γύρω από το μεσαιωνικό Κάστρο που δεσπόζει περήφανα στο χείλος του γκρεμού. Οι ανθισμένες βουκαμβίλιες που ξεπροβάλουν από τα μπαλκόνια των σπιτιών του Κάστρου σε συνδυασμό με τη θεά του απέραντου Αιγαίου κάνουν το θέαμα μοναδικό.
Το απαράμιλλο λευκό των γνήσιων κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής σπιτιών της τονίζεται από τα πολύχρωμα πορτοπαράθυρα, ενώ οι πλακόστρωτοι δρόμοι της και οι συνεχόμενες πλατείες με τα μεγάλα πλατάνια προσκαλούν τον επισκέπτη να ξαποστάσει κάτω από την παχιά τους σκιά. Μόλις πέσει η νύχτα, οι πλατείες της Χώρας γεμίζουν με κόσμο που απολαμβάνει τις τοπικές λιχουδιές στις ταβέρνες, όπως ματσάτα (χειροποίητες χυλοπίτες με κόκορα ή κουνέλι), σουρωτό (λευκό κατσικίσιο τυρί) και πίτες. Μετά το φαγητό, απολαύστε παραδοσιακά γλυκά στα ζαχαροπλαστεία της Χώρας και στη συνέχεια αφεθείτε στη δυνατή γεύση του περίφημου ρακόμελου που σερβίρουν όλα τα μπαρ της Χώρας. Καθώς η νύχτα προχωρά, όλος ο κόσμος του νησιού μαζεύεται στις πλατείες της Χώρας και το κέφι φουντώνει! Οι περισσότερες ξενοδοχειακές μονάδες, όλες εξαίρετης αισθητικής, βρίσκονται στη Χώρα.
Φυσικά και θρησκευτικά μνημεία
1. Η Εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου είναι ένα από τα πρώτα πράγματα που βλέπει κανείς με το που φτάνει στη Χώρα. Ολόλευκη, με το λιθόστρωτο δρομάκι που οδηγεί σε αυτήν υψώνεται στη βορειοανατολική πλευρά του χωριού πάνω σε έναν εντυπωσιακό βράχο. Πρόκειται για τη σπουδαιότερη εκκλησία της Φολέγανδρου, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, ενώ εικάζεται ότι χτίστηκε στη θέση αρχαίου ιερού. Στον αυλόγυρο και στο εσωτερικό του Ναού θα δείτε εντοιχισμένες αρχαίες επιγραφές και βάσεις αγαλμάτων.
Η κατά την παράδοση θαυματουργή, ασημοστόλιστη βυζαντινή εικόνα της Παναγίας που φυλάσσεται στην εκκλησία συνδέεται με πειρατικές ιστορίες και θρύλους της Φολεγάνδρου, ενώ σύμφωνα με το παλιό φολεγανδρίτικο έθιμο, το Πάσχα γίνεται περιφορά της εικόνας σε όλα τα σπίτια του νησιού.
Για να φτάσετε στην Παναγία, ακολουθείστε το λιθόστρωτο που ξεκινάει από την πλατεία της Πούντας (περπάτημα 15').
2. Επισκεφτείτε το γραφικό χωριό της Άνω Μεράς, μια παραδοσιακή αγροτική οικιστική μονάδα του 19ου αιώνα, και ειδικά το Λαογραφικό Μουσείο (ανοιχτό τους καλοκαιρινούς μήνες, ώρες 17:00 - 20:00) όπου θα έχετε την ευκαιρία να δείτε το τυπικό αγροτικό νοικοκυριό της Φολεγάνδρου όπως αυτό λειτουργούσε μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα. Το μουσείο ιδρύθηκε από τον πολιτιστικό σύλλογο «Η Φολέγανδρος».
3. Η Χρυσοσπηλιά αποτελεί ένα ξεχωριστό φυσικό μνημείο με ιδιαίτερο σπηλαιολογικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Βρίσκεται περίπου 30 μέτρα πάνω από τη θάλασσα στη βραχώδη ακτή κάτω από το μοναστήρι της Παναγίας και είναι διακοσμημένο με αμέτρητους σταλακτίτες και σταλαγμίτες.
Το στοιχείο όμως που το καθιστά μοναδικό παγκοσμίως –πέρα από τις ρωμαϊκές δεξαμενές και το πλήθος των οστράκων που έχουν βρεθεί στο εσωτερικό του– είναι το πλήθος των αρχαίων ανδρικών ελληνικών ονομάτων που καλύπτουν τα τοιχώματα και την οροφή του, τα οποία χρονολογούνται από τον 4ο αιώνα π.Χ. Νικαγόρας, Θεμιστοκλής, Κλέων, Καλλίμαχος, Πυθαγόρας, Λυσικράτης είναι μόνο κάποια από τα ονόματα που αναγράφονται, τα οποία φαίνεται να ανήκουν σε εφήβους καθώς εικάζεται ότι η επίσκεψη στο σπήλαιο είχε λατρευτικό χαρακτήρα και πραγματοποιούνταν στο πλαίσιο μιας τελετής ενηλικίωσης.
Η πρόσβαση στη Χρυσοσπηλιά είναι δύσκολη και επικίνδυνη, ειδικά όταν φυσάει δυνατός βοριάς. Το σπήλαιο είναι προσβάσιμο μόνο από τη θάλασσα, η επίσκεψη όμως δεν επιτρέπεται εφόσον η αρχαιολογική έρευνα δεν έχει ολοκληρωθεί και δεν υπάρχει υποδομή πρόσβασης και επίσκεψης του σπηλαίου μέχρι αυτή τη στιγμή.
Κολυμπήστε!
Οι περισσότερες παραλίες του νησιού έχουν βότσαλο και αρμυρίκια που προσφέρουν τη φυσική τους σκιά στους λουόμενους. Από το λιμάνι του νησιού, τον Καραβοστάση, έναν όμορφο γραφικό παραλιακό οικισμό με εξαιρετική παραλία, ξεκινά ο δρόμος προς την αμμουδερή παραλία Χοχλίδια, το Βιτζέτζο, το Λατινάκι, το Πουντάκι αλλά και το Λιβάδι, ένα μικρό χωριό με αμμουδερή παραλία και τιρκουάζ νερά δίπλα στην οποία βρίσκεται και το κάμπινγκ. Από τον Καραβοστάση ξεκινούν επίσης τα καΐκια που πηγαίνουν στο Κάτεργο, την ομορφότερη παραλία του νησιού με κρυστάλλινα δροσερά νερά και ψιλό βότσαλο. Η Αγκάλη, στον Όρμο Βαθύ, στις δυτικές ακτές του νησιού, είναι μια εντυπωσιακή παραλία με κατακόρυφους βράχους και πεντακάθαρα γαλαζοπράσινα νερά, έχει εύκολη πρόσβαση οδικώς και αρκετές ταβέρνες. Από εδώ ξεκινά μονοπάτι για τον Άγιο Νικόλαο, με το ψιλό του βότσαλο και την ταβέρνα με πανοραμική θέα. Στις βορειοανατολικές ακτές του νησιού, θα συναντήσετε τις παραλίες Βορινά, με την πράσινη πέτρα Φολεγάνδρου, Άγιο Γεώργιο και Σερφιώτικο, που μπορείτε να προσεγγίσετε μόνο με τα πόδια ή με καΐκι.
