Αν σας αρέσουν τα παρθένα ορεινά τοπία, οι πιο χαλαροί ρυθμοί και οι αποδράσεις πέρα από τα συνηθισμένα, τότε αξίζει να ανακαλύψετε τα Μαστοροχώρια Κόνιτσας, τα χωριά των ξακουστών μαστόρων της πέτρας που διατηρούν την αυθεντικότητά τους.
Πανέμορφα αρχοντόσπιτα, ήσυχες πέτρινες πλατείες με λίγα καφενεία, τοξωτά γεφύρια και πυκνά δάση συνθέτουν το σκηνικό της απόδρασης στα Μαστοροχώρια του Δήμου Κόνιτσας, μια ομάδα ορεινών οικισμών με ξεχωριστή αρχιτεκτονική ταυτότητα στο βορειοανατολικό άκρο του νομού Ιωαννίνων, ανάμεσα στο Γράμμο και το Σμόλικα. Αυθεντικά, ανέγγιχτα από τον τουρισμό χωριά, με λιγοστούς κατοίκους το χειμώνα. Εδώ ξεκουράζεις το βλέμμα σου στην ομορφιά των πέτρινων χτισμάτων και στην άγρια ορεινή φύση.
Τα Μαστοροχώρια είναι ο τόπος των ξακουστών Ηπειρωτών μαστόρων της πέτρας, που ταξίδεψαν σε όλο τον κόσμο αφήνοντας πίσω τους πέτρινα αριστουργήματα. Τους τελευταίους τέσσερις αιώνες και μέχρι το 1950, οι φημισμένοι μάστορες διασπάρθηκαν, οργανωμένοι σε μπουλούκια, σε κοντινούς και μακρινούς προορισμούς (Βαλκάνια, Αμερική κ.ά.) και δημιούργησαν έργα σπάνιας ομορφιάς και τεχνικής αρτιότητας, από αρχοντικά μέχρι μοναστήρια, εκκλησίες, βρύσες και πέτρινα γεφύρια.
Μαστοροχώρια: Η γοητεία της πέτρας
Το πιο ξακουστό χωριό της περιοχής είναι η Πυρσόγιαννη. Είναι χτισμένο αμφιθεατρικά σε μια πλαγιά του Γράμμου, μέσα σε ένα απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς τοπίο, σε υψόμετρο 850 μ. και σε απόσταση 27 χλμ. από την Κόνιτσα. Από το 1999 έως το 2010 υπήρξε έδρα του Δήμου Μαστοροχωρίων. Το χωριό διατηρεί στοιχεία της παλιάς αίγλης του, στα μνημεία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, στα λιθόστρωτα καλντερίμια που οδηγούν στις γειτονιές με τα πετρόχτιστα αρχοντικά και τις επιδέξια πελεκημένες εκκλησίες, που αποτελούν όλα έργα των ντόπιων μαστόρων.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το Εθνολογικό Μουσείο Ηπειρωτών Μαστόρων, που φιλοξενείται στο πέτρινο κτήριο του σχολείου. Ανηφορίστε προς την πλατεία της Κόκκα Καρυάς και από εκεί ως τον αιωνόβιο πλάτανο και ακόμα ψηλότερα έως την εκκλησία του Άγιου Γεωργίου που θα σας εντυπωσιάσει με τον όγκο της και το διπλό καμπαναριό της. Στο χωριό λειτουργεί ο μικρός ξενώνας Αρμολόι, που προσφέρει ζεστή φιλοξενία και ντόπιο φαγητό.
Πολύ γραφικό είναι και το χωριό Καστάνιανη, που βρίσκεται στην απέναντι πλαγιά του βουνού Γύφτισσα. Σε κάθε γωνιά του χωριού υπάρχουν ανεξίτηλα τα σημάδια της παλιάς μαστορικής τέχνης - από τα σπίτια μέχρι την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, το διώροφο σχολείο και τα τέσσερα μονότοξα πέτρινα γεφύρια (τρία εντός του οικισμού και ένα εκτός). Στο χωριό υπάρχει πέτρινος ξενώνας με λιτά, ζεστά δωμάτια. Σειρά έχουν τα κοντινά χωριά Μόλιστα και Γαναδιό με τα όμορφα αρχοντικά τους που αποτελούν εξαίσια δείγματα της τοπικής αρχιτεκτονικής.
Ξακουστό Μαστοροχώρι είναι και η Βούρμπιανη, τόπος καταγωγής σπουδαίων χτιστών και ξυλογλυπτών. Στο χωριό θα δείτε το λιθόκτιστο διώροφο ιστορικό Σχολαρχείο της Βούρμπιανης, το οποίο μέχρι και το 1986 λειτούργησε ως δημοτικό Σχολείο, γυμνάσιο και οικοτροφείο, τον ναό της Παναγίας με το ξυλόγλυπτο τέμπλο του 16ου αιώνα κι άλλες εκκλησίες. Στην κεντρική πλατεία με τον πλάτανο βρίσκονται τα δυο παραδοσιακά καφενεία και ο ξενώνας του χωριού.
Αφού κάνετε μια στάση στη Βούρμπιανη, μπορείτε να συνεχίσετε το ταξίδι στις πλαγιές του Γράμμου μέχρι τους Χιονάδες, το χωριό των φημισμένων λαϊκών ζωγράφων, των οποίων τις τοιχογραφίες μπορεί να θαυμάσει κανείς σήμερα σε αμέτρητες εκκλησίες. Ψηλότερα είναι χτισμένο το απομακρυσμένο και γραφικό Πληκάτι. Εδώ μπορείτε να μείνετε στα διαμερίσματα του συγκροτήματος «Το Αγριολούλουδο του Γράμμου», στα 1.350 μέτρα υψόμετρο, στην καρδιά του δάσους.
Οι πιο περιπετειώδεις μπορούν να πάρουν το δρόμο μέχρι την Αετομηλίτσα, ένα από τα ψηλότερα χωριά της Ελλάδας, στα 1.430 μέτρα, στα σύνορα με την Αλβανία. Η Αετομηλίτσα διαθέτει ορειβατικό καταφύγιο και αποτελεί αφετηρία για ορειβατικές διαδρομές προς τις γύρω πανέμορφες κορυφές του Γράμμου.
